Lipödem halk arasında ağrılı selülit ya da ağrılı yağlanma sendromu olarak bilinen yoğunlukla bacaklarda görülen yaşam boyu ilerleyici bir hastalıktır. Lipödem tedavi edilmediğinde beraberinde pek çok problemin eşlik edebildiği bir yağ depolama hastalığıdır.

Lipödem kalça, basen ve tüm bacakta aşırı yağlanma ve kalınlaşma olarak görülür, kalınlaşma ayak bileğine kadar uzanabilmektedir. Lipödem genellikle bacaklarda yağ dokusunun artmasıyla başlar. Kronik ve ilerleyici bir yağ metabolizma hastalığı olan Lipödem kalça ve bacak bölgelerinde olağan dışı simetrik şişlikler olarak ortaya çıkar. Lipödem genellikle kalça, basen ve bacaklarda görülse de yağ dokusu kollarda da birikebilir.

Lipödem, tanısı henüz yakın geçmişte konulabilmiştir. Ancak hastalığın mekanizması tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Bu nedenle toplumda ve sağlık profesyonelleri arasında Lipödem’le ilgili farkındalık düşüktür. Bu nedenle hastalar çoğunlukla tanı alamamakta, obezite ya da lenfödem hastalığı ile karıştırılmasından dolayı hastalar yanlış yönlendirilebilmektedir. Obezite lipödeme eşlik edebilse de tamamen farklı bir durumdur. Obezitenin aksine Lipödem diyet, egzersiz, kalori kısıtlaması veya bariatrik cerrahilere dirençlidir.

Lipödemde kişinin belden yukarısı normaldir. Lipödem, vücutta global yağ doku artışı olarak ortaya çıkan obeziteden ve sıvı birikimi olan Lenfödem’den farklı; bacaklarda, kalça, basen ve kollarda yağ dokusunun aşırı artmasıdır.  Lipödem ilerlediğinde Lenfödem de tabloya eklenebilmektedir.

Lipödem ne zaman ve nasıl ortaya çıkar?

Genellikle kadınlarda görülen Lipödem hastalığında yağ depolanması ergenlik döneminden başlayarak otuzlu yaşlara kadar olan dönemde ortaya çıkabilmektedir. Kimi kişilerde ileri yaş aralığında menopoz ya da önemli hormonal değişimlere bağlı olarak da görülebilmektedir. Kadınların yaklaşık %15’i değişik derecelerde bu durumdan muztariptir. Lipödem hastalığının seyri kişiden kişiye ve yaşla farklılık göstermektedir. Başlangıç seviyesinde Lipödem hastaları günlük hayatlarına normal şekilde devam edebilirken, ileri seviye lipödem hastaları yürümekte ve ayağa kalkmakta dahi zorluk yaşayabilmektedir.

Lipödem hastalığında bacaklardaki kalınlaşma ve şişliğin sorumlusunun kontrolsüz yemek ve hareketsiz yaşam biçimi olarak görülse de hastalığa genetik ve hormonal sebeplerin yanısıra bazı kronik hastalıkların da neden olduğu ortaya konmuştur.  Lipödem, hastaların %95’inde ailedeki diğer kadınlarda da görülmektedir. Lipödem görülen kişinin ailesinde (anne veya baba tarafındaki) bir veya daha fazla kadında az veya çok benzer tabloya rastlanmaktadır.

Lipödem’de hormonal etkiler de rol oynamaktadır. Östrojen hormonunun yağ metabolizmasıyla olan etkileşimi bilinmektedir. Yüksek östrojen seviyelerinin Lipödem oluşumunda etkili olduğu tespit edilmiştir. Genellikle ergenlik döneminde başlayan Lipödem hastalığı gebelik ve menopoz gibi hormonal dengelerin değiştiği dönemlerde alevlenir.

Çeşitli damar hastalıklarının da Lipödem oluşumunda etkili olduğu bulgularla gösterilmiştir.

• Lipödemli hastaların hemen hepsinde kalça, basen ve bacaklarda iki taraf arasında bir asimetri söz konusudur. Birçok hastada bu çapraz asimetri olarak görülür. Kalçalardan biri diğerine göre daha geniştir. Buna karşın öteki bacakta daha fazla kalınlaşma görülür.
• Lipödemli hastaların %95’inde etkilenen bölgelerinde çok kolay morarma olur ve bu morlukların iyileşmesi daha uzun sürer. Hastaların %80’inde etkilenen bölgeler, yani yağ biriken yerler dokunmaya karşı oldukça hassastır, bu hassasiyet kişiyi dokunmaya aşırı tepki verecek kadar ciddi olabilir.
• Lipödemli kadınların yaklaşık yarısında üst kol bölgesi de etkilenebilmektedir.
• Lipödem hastalarının yarısından fazlasında ayaklarda aşırı üşüme görülür.
• Hastaların yarısında bileklerde şişme görülebilmektedir. Evre ilerledikçe bacaklarda deri altında estetik açıdan problem yaratacak ince varisler oluşur.
• Lipödemli hastaların yarıdan fazlasında ilerleyen evreye ve hastanın yaşına bağlı olarak yağ biriken bölgelerde aşırı ağrı görülür.
• Hastaların yaklaşık yarısında tiroid bezi problemleri yaşanırken, Lipödemin obeziteye bağlı görülme oranı da yarı yarıyadır.
• İleri evrelerde liposuction’ın yeterli olmadığı durumda cerrahi müdahale gerekebilmektedir.

Önemli bir sağlık sorunu olan Lipödem, yol açtığı ağrı, hareket kısıtlılığı, günlük aktivitelerde azalma ve psikososyal stres nedeniyle ağır seyreden bir hastalıktır. Gerekli önlem alınmadığı takdirde ilerler. Bu nedenle Lipödem’de spor ve düzenli beslenmeye ek olarak tedavinin uzman hekimler tarafından ele alınması büyük önem taşımaktadır.